DERENCKIE WSPOMNIENIE

Jak co roku polonijna społeczność na Węgrzech uczciła pamięć polskich osadników na tych terenach. Derenk, to dziś nieistniejąca wieś, ale ciągle ma dla Polaków mieszkających w kraju nad Dunajem i Cisą znaczenie symboliczne.

Tym razem jednak uroczystości miały wyjątkowy charakter. Cały świat pogrążony jest w pandemii koronawirusa. Już parę miesięcy temu przewodnicząca Ogólnokrajowego Samorządu Polskiego Maria Felföldi konsultowała się z przedstawicielami tak zwanych samorządów derenczańskich, czyli z tych miejsc gdzie mieszkają potomkowie Derenczan. Wynik tych rozmów był jednoznaczny. Wszyscy byli zgodni, że w tym roku nie ma możliwości zorganizowania odpustu, takiego do jakiego jesteśmy przyzwyczajeni. Wspólnie doszli do porozumienia, że w tym roku wspominać Derenk będziemy w małym gronie, a uroczystości będą zminimalizowane do najważniejszych punktów.

I tak 24 lipca do Szögliget przyjechali przedstawiciele kilkunastu organizacji i instytucji związanych z życiem Polaków i polonijnych. Wśród nich wymienić należy rzecznik narodowości polskiej w węgierskim Zgromadzeniu Narodowym Ewę Ronáy, wspomnianą wcześniej szefową OSP Marię Felföldi czy reprezentującą polską ambasadę w Budapeszcie Katarzynę Ratajczak – Sowę, kierownik wydziału polityczno-ekonomicznego. Nie mogło też zabraknąć dyrektor Instytutu Polskiego Joanny Urbańskiej, dyrektor Polskiego Ośrodka Kulturano – Oświatowego Moniki Molnár, dyrektora Polskiego Instytutu Badawczego i Muzeum Piotra Piętki a także przedstawicieli lokalnych samorządów polskiej narodowości.

Obchody rozpoczęły się polową mszą świętą, tradycyjnie na miejscu dawnego kościoła w centrum Derenku. Mszę koncelebrowali proboszcz parafii Emőd ks. Gábor Kalóczkai i proboszcz polskiej parafii personalnej ks. Krzysztof Grzelak. Tuż przed nabożenstwem głos zabrała przewodnicząca OSP Maria Felföldi. W swoim wystąpieniu krótko przypomniała historię derenckich odpustów. Zapewniła, że polska społeczność nie zapomni o tym miejscu, nawet pomimo trudności, jakie dotyczą nas wszystkich i tradycja derenckich spotkań będzie w tej lub innej formie kontynuowana.

Po mszy zgromadzeni goście przeszli na teren derenckiego cmentarza by po krótkiej modlitwie oddać cześć zmarłym mieszkańcom tej polskiej enklawy w sercu gór Aggtelek. Tam złożono wieńca na symbolicznym grobie, zmówiono modlitwę za zmarłych a także odśpiewano hmny – polski i węgierski.

Przypomnijmy – wieś Derenk, pozpostająca w majątku Eszterhazych, opuszczona przez węgierskich mieszkańców została ponownie zasiedlona mniej więcej 300 lat temu przez grupę górali z północnego, dziś powiedzielibyśmy polskiego Spisza. Przez niemal 250 lat tworzyli zwartą endemiczną grupę, która dość skutecznie, mimo otaczającego ją żywiołu węgierskiego i słowackiego, broniła swojego języka i kultury. Niestety na skutek różnych zawirowań ostatecznie wieś przestała istnieć w 1943 roku. Dziś ten niezamieszkały teren jest częścią Parku Narodowego Aggtelek, a administracyjnie należy do wsi Szögliget. Tę niezwykłą społeczność, dla świata nauki odkryli w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku krakowscy etnografowie. Dokonali oni między innymi odkrycia, że większość mieszkańców Derenku pochodziła z okolic Białki Tatrzańskiej.

(pp)