HISTORIA WALKI O WOLNOŚĆ. PREMIERA FILMU O ICIE KOZAKIEWICZ

Pod koniec września premierę miał film „Mana brīvība” („Moja wolność”) opowiadający o losach wybitnej działaczki społecznej.

Ita Maria Kozakiewicz to polska dziennikarka i działaczka społeczna na Łotwie. Jej korzenie są związane z obiema kulturami – ojciec pochodził z Polski, a matka była Łotyszką. Kozakiewicz była niezwykle uzdolniona językowo, doskonale władała językiem polskim, łotewskim, rosyjskim, a także hiszpańskim, niemieckim, białoruskim, ukraińskim i gruzińskim.

W 1988 roku zaangażowała się w działalność Łotewskiego Frontu Ludowego, organizacji, która dążyła do odrodzenia narodowego, przyznania autonomii, a później niepodległości Łotwie. Aktywność polityczna doprowadziła ją do Prezydium Rady Najwyższej Republiki Łotewskiej, gdzie kierowała komisją ds. praw człowieka. Dzięki tej pozycji mogła skutecznie bronić praw różnych mniejszości narodowych, włączając w to społeczność polską.

Jako założycielka i przewodnicząca Związku Polaków na Łotwie odegrała istotną rolę w kształtowaniu tożsamości polskiej społeczności na terenie Łotwy. Ponadto wpłynęła na to, że Polacy, skupieni w Związku Polaków na Łotwie – jako pierwsza grupa mniejszościowa – wsparli Łotyszy w walce o wolność i niepodległość. Przyczyniła się do podpisania 12 grudnia 1989 roku umowy o współpracy między łotewskim i polskim Ministerstwem Edukacji. Dzięki jej determinacji i zaangażowaniu, nauczyciele z Polski w 1989 roku po raz pierwszy przybyli na Łotwę, co wpłynęło pozytywnie na rozwój polskiego szkolnictwa na tym obszarze. Ita Kozakiewicz była nie tylko obrończynią praw Polaków na Łotwie, ale także ambasadorką kultury i edukacji polskiej. Jej wkład w kształtowanie relacji między Polską a Łotwą oraz w historię polskiej społeczności na Łotwie jest trwały i niezapomniany.

W 1990 roku wraz z pozostałymi deputowanymi Frontu Ita Kozakiewicz opowiedziała się za niepodległością kraju od ZSRR. W tym samym roku tragicznie zginęła w falach Morza Tyrreńskiego w czasie kąpieli. Została pochowana na ryskim Cmentarzu św. Michała.

28 września w Kinie Forum Cinema w Rydze odbyła się premiera łotewskiego filmu fabularnego „Mana brīvība” opowiadającego o historii życia Ity Kozakiewicz. Opiera się on na prawdziwych wydarzeniach z lat 80. XX wieku. Reżyserka Ilze Kunga-Melgaile uważa, że ta postać zasługuje na szczególną uwagę i upamiętnienie. Czas aktywnej działalności politycznej Ity Kozakiewicz był krótki, ale bardzo intensywny – trwał od końca 1988 roku do jesieni 1990 roku. Film skupia się na tych niecałych dwóch latach, podczas których bohaterka znajdowała się w centrum uwagi. Charakter filmu najlepiej pokazuje fragment przemówienia – który pojawia się również w zwiastunie – Ita wygłosiła je w 1990 roku w Radzie Najwyższej Łotwy. Wyróżniało się ono odwagą i pasją, pokazując, że była ona nie tylko wybitną działaczką polityczną, ale również osobą o niezwykłej charyzmie.

Premiera filmu w języku łotewskim już sama w sobie stanowi ważne wydarzenie kulturalne. Jednak przetłumaczenie go na język polski otworzyłoby nowe drzwi do zrozumienia przez polską publiczność historii Ity Kozakiewicz oraz przemian społecznych tamtych czasów na Łotwie.

Po dyskusji i głosowaniu w Łotewskim Narodowym Centrum Filmowym, komisja ekspercka postanowiła zgłosić debiutancki film Ilze Kunga-Melgaile do Oscara.

W dniu 30 sierpnia tego roku, doszło do wyjątkowego wydarzenia w Radzie Miasta Rygi. Jej członkowie podjęli jednomyślną decyzję, która ma ogromne znaczenie dla lokalnej społeczności polskiej. W akcie szacunku i uznania dla jej wkładu w walkę o niepodległość Łotwy, Rada Miasta Rygi postanowiła poprzeć propozycję zmiany nazwy fragmentu ulicy Nīcgales na ulicę im. Ity Kozakiewicz. Odcinek ulicy znajduje się w pobliżu polskiej szkoły im. Ity Kozakiewicz w Rydze. Jest to kolejny wyjątkowy gest upamiętnienia Ity Kozakiewicz, która wciąż pozostaje prawdziwym symbolem odwagi i walki o wolność.

Produkcję filmu wsparły Polska Fundacja Narodowa i Orlen Neptun.

Zwiastun filmu znajduje się TUTAJ.

Tekst: Daniela Radecka

Fot.: TASSE FILM