170 rocznica urodzin wybitnego pianisty Juliusza Zarębskiego

W 2024 roku obchodzimy 170 rocznicę narodzin Juliusza Zarębskiego (1854-1885), utalentowanego kompozytora oraz pianisty, urodzonego na Wołyniu w Żytomierzu.

W ramach uczczenia tego wydarzenia zaplanowanych oraz zorganizowanych zostało wiele przedsięwzięć, w które zaangażowała się społeczność żytomierska. Państwowe Archiwum Obwodu Żytomierskiego na podstawie dokumentów i zdjęć archiwalnych przygotowało wystawę cyfrową dostępną w formie online pn. „Do 170. rocznicy urodzin kompozytora, pianisty Juliusza Zarębskiego”. Przeglądając wystawę można zapoznać się z poniższymi zagadnieniami:

• sprawa Zgromadzenia Szlachty Wołyńskiej dot. szlacheckiego pochodzenia Zarębskich za 1857 r.;
• metryka urodzenia Juliusza Karola Zarębskiego za 1854 r.;
• informacja o osiągnięciach w nauce Juliusza Karla Zarębskiego, ucznia I Żytomierskiego Męskiego Gimnazjum;
• zapis ślubu Juliusza Karola Zarębskiego z pianistką Janiną Wencel za 1878 r.;
• zapis zgonu Juliusza Karola Zarębskiego za 1885 r.

Wystawę można obejrzeć na stronie internetowej Państwowego Archiwum Obwodu Żytomierskiego w rozdziale „Wystawy dokumentalne” lub pod poniższym linkiem:

• https://drive.google.com/file/d/1rFeVN8iQLXgtlmK6zb99Oo-__rt7eqzX/view?fbclid=IwAR2XmuxST5CfTU8TgAHbP40LX6aqUBaD3wxfDicyP6aeM2hvGVyg_CY--Ig

Na przełomie lutego i marca bierzącego roku przedstawicielka Żytomierskiego Obwodowego Centrum Informacji Turystycznej, Pani Daria Szmilo, odwiedziła Brukselę, aby zapoznać się z faktami dotyczącymi życia kompozytora Juliusza Zarembskiego.

„Ulubiony uczeń Ferenca Liszta, profesor Konserwatorium w Brukseli, miał krótkie, ale ciekawe, pełne twórczości życie. Dopiero teraz, na przestrzeni lat, zdajemy sobie sprawę z wielkości tej postaci. Wspólnie z Muzeum Borysa Latoszyńskiego w Żytomierzu rozpoczęliśmy wspólny projekt mający na celu przywrócenie dobrego imienia muzyka w jego ojczyźnie. Pomysł ten nie byłby pełny, gdyby nie wyjątkowa możliwość mobilności zawodowej, która umożliwiła wyjazd do Brukseli i odnalezienie materialnych śladów życia i działalności Zarębskiego. Chcielibyśmy serdecznie podziękować Niemieckiemu Centrum Kulturalnemu „Instytut Goethego” przy Ambasadzie Republiki Federalnej Niemiec i Unii Europejskiej za wsparcie finansowe wyjazdu; wspaniałemu zespołowi House of Europe za pomoc i udzielone wsparcie, a także naszym kolegom z Brukseli, z którymi nawiązaliśmy kontakty i którzy zrobili wszystko, co możliwe i niemożliwe, aby zrealizować nasz projekt, w tym: Bibliotece Królewskiego Konserwatorium w Brukseli, Muzeum Instrumentów Muzycznych w Brukseli, Archiwum Brukseli” – tak o realizowanym projekcie mówiła Pani Daria Szmilo.

W ciągu roku, Żytomierskie Obwodowe Centrum Informacji Turystycznej planuje zorganizować w Żytomierzu dla dzieci, młodzieży oraz wszystkich zainteresowanych cykl wycieczek miejscami związanymi z mistrzem. Dużo pracy i wysiłku w upamiętnienie wybitnej postaci Juliusza Zarębskiego wkładają pracownicy Muzeum im. Borysa Latoszyńskiego w Żytomierzu na czele z Panią dr Ireną Kopoć, pragnący upamiętnić i udostępnić szerszemu gronu zainteresowanych dorobek naukowy wybitnego kompozytora, Ukraińca, uważający realizację tego zadania za swój obowiązek oraz powołanie. Do obchodów rocznicy narodzin Juliusza Zarębskiego przygotowano już ponad 20 artykułów naukowych, zawierających nieznane wcześniej informacje o życiu i twórczości muzyka. W Żytomierzu na jesień zaplanowane są różne wydarzenia, w tym konferencja naukowa i prezentacja nowej książki, która w całości będzie poświęcona Juliuszowi Zarębskiemu. Zaplanowany został także cykl koncertów poświęconych artyście.

Juliusz Zarębski żył zaledwie 31 lat. Z pewnością gdyby żył dłużej, jego nazwisko i twórczość zrównała by się wielkością i sławą z nazwiskiem Chopina i Paderewskiego. Zarębski był niezwykle utalentowany, był wybitnym pianistą, lubił „tworzyć” swoje dzieła na niezwykłych instrumentach muzycznych. W roku 1878 na Wystawie Światowej w Paryżu zagrał na fortepianie z podwójną klawiaturą, w której górne klawisze ułożono w odwrotnej kolejności. Możliwości fortepianu skonstruowanego przez braci Alfreda i Edwarda Mangeotów, zademonstrowane podczas koncertu, zostały wysoko ocenione przez Ferenca Liszta.

Powstały dwa fortepiany tego rodzaju. Jeden z nich, będący osobistą własnością artysty, został podarowany przez rodzinę Zarębskich Konserwatorium Warszawskiemu, ale zaginął podczas II wojny światowej. Jedyny istniejący egzemplarz, który został zaprezentowany na Wystawie Światowej, znajduje się obecnie w Muzeum Instrumentów Muzycznych w Brukseli.

Chociaż w Ukrainie trwa wojna i trudno jest tworzyć plany na przyszłość, nie wiedząc czy „zobaczymy zachód słońca i czy nastąpi jutro”, możemy jedynie mieć nadzieję, że realizacja projektu powiedzie się.

Walentyna Jusupowa, Studencki Klub Polski