BOHATEROWIE POLSKICH KRESÓW

Mówiąc o Łotwie nie można zapomnieć o dziedzictwe kulturalnym regionu. Ta część Europy również skrywa pamięć polskiego narodu.

Dzisiaj w tym półtoramilionowym półperyferyjnym regionie mieszka prawie 80 000 Polaków, są czwartą co do wielkości mniejszością narodową kraju. Polskie ślady są widoczne w Łatgalii gdzie mieszka znacząca polska mniejszość utrzymująca z macierzą kontakty naukowe, kulturalne i społeczne.

Nie zważając na zakręty historii, wielokrotną zmianę władz i systemów politycznych, większość mieszkańców regionu, dzięki rodzinnym opowieściom i lekcjom historii, pamięta o czasach dawnych Inflant Polskich, o Pałacu Batorego w Rydze i katolickiej enklawie w Kurlandii.

Znad brzegów Dźwiny od dawna wywodziły się zacne i cenione rody, jednoznacznie kojarzone z Polską i polskością. W Krasławiu stoi duży XVII-wieczny pałac hrabiów Platerów i kościół św. Ludwika z obrazem, o którego autorstwo podejrzewany był Jan Matejko. Polaków i dziś jest dużo na brzegach Dźwiny i w Krasławiu, nie na próżno symbolem tych miejsc jest barka z kilkoma wiosłami symbolizującymi wspólnotę Łatgalczyków, Polaków, Rosjan, Białorusinów, Żydów i Łotyszy.

Z Łotewskich ziem i Inflant Polskich pochodzi wielu słynnych działaczy kultury i nauki. W Rzeżycy (Rezekne) urodził się Tadeusz Manteuffel - polski historyk, modernista, wielki badacz etnografii, historii i kultury tych ziem, żołnierz AK, twórca i pierwszy dyrektor Instytutu Historii PAN, a w Dyneburgu Grzegorz Fitelberg - polski kompozytor i skrzypek.

Z rodu Platerów pochodzi słynna Emilia Plater, którą przywołał w swojej poezji Adam Mickiewicz w wierszu „Śmierć pułkownika”. Jej walka w powstaniu listopadowym i gotowość szturmu na mury Dyneburga jest wspaniałym przykładem patriotyczności i siły ducha Polaków.

Już w XIX wieku Ryska politechnika była bardzo popularną uczelnią wśród polskich studentów. Szkołę ukończyli między innymi: Czesław Skotnicki – hydrotechnik, rektor Politechniki Warszawskiej; Edmund Załęski – chemik, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego; Ignacy Mościcki – prezydent RP w latach 1926-1939 (w latach 1887-1891 studiował w Rydze chemię, który to fakt upamiętnia tablica umieszczona przy wejściu do budynku dawnego Wydziału Chemii przy ul. Kronvalda bulvāris 4) oraz Władysław Anders – generał Wojska Polskiego, zwycięzca spod Monte Cassino  - który studiował w Rydze w latach 1911-1914 (upamiętnia to tablica znajdująca się w gmachu głównej siedziby Uniwersytetu Łotwy przy ul. Raiņa bulvāris 19).

Kraj błękitnych jezior i białych kościołów do dziś przechowuje pamięć o losach polskich bohaterów, którzy inspirują kolejne pokolenia.

Foto: J. Dobkiewicz.