Co z językiem polskim na Ukrainie? (cz. 1)

Coraz więcej osób na Ukrainie uczy się języka polskiego. Ukraińskie szkoły językowe oferują intensywne lekcje polskiego. Jedni uczą się polskiego, aby ułatwić sobie znalezienie pracy w Polsce, inni - dla studiowania na polskich uczelniach. Tylko dla niektórych jest to powrót do korzeni swoich dziadków.

Nauka języka polskiego na Ukrainie jest prowadzona w czterech podstawowych kierunkach. Pierwszym są szkoły z polskim językiem nauczania. Na Ukrainie jest sześć szkół z polskim językiem wykładowym: szkoła średnia nr 10 im. Marii Magdaleny we Lwowie, szkoła średnia nr 24 im. Marii Konopnickiej we Lwowie, szkoła ogólnokształcąca w Gródku Podolskim, szkoła nauczania początkowego języka polskiego w Łanowicach, szkoła średnia nr 3 w Mościskach i szkoła podstawowa w Strzelczykach.

Trzy kolejne kierunki nauczania to: nauka języka polskiego prowadzona fakultatywnie w szkołach ogólnokształcących; w polskich szkołach sobotnio-niedzielnych założonych przy polskich organizacjach społecznych i w parafiach rzymskokatolickich oraz na prywatnych kursach językowych.

„Popularność nauki języka polskiego wśród Ukraińców systematycznie rośnie - powiedział Antoni Stefanowicz, przewodniczący Związku Polaków na Ukrainie. – W Kijowie istnieje wiele prywatnych szkół językowych, w szczególności Instytut Polski, który również prowadzi kursy nauki języka polskiego. W szkołach ogólnokształcących w Kijowie obok innych języków naucza się również polskiego jako drugiego języka obcego. Bardzo wielu młodych ludzi nie widzi perspektyw na Ukrainie i chce studiować w Polsce” – dodał szef ZPnU.

Według niego, od października 2014 przy Związku Polaków na Ukrainie działa darmowa polska sobotnia szkoła dla dzieci, które mają polskie korzenie. „Uczniowie mają możliwość nie tylko uczenia się języka polskiego, ale także historii i kultury swoich przodków. Wśród nauczycieli sobotniej szkoły pracuje nauczyciel z Polski” – wyjaśnił.

„Według spisu ludności z 2001 roku na Ukrainie mieszkało 144 000 Polaków. Jednak nie odzwierciedla on prawdziwych danych. Wiadomo, że w czasach radzieckich świadectwa urodzenia nie wskazywały narodowości rodziców, albo wszystkich spisywano jako Ukraińców lub Rosjan. W związku z tym wiele osób ma problem z potwierdzeniem swojego polskiego pochodzenia. Obecnie zwracają się one do polskich i ukraińskich archiwów. W poszukiwaniu swoich korzeni wiele z nich zamierza studiować język polski” - powiedział Antoni Stefanowicz, dodając, że zakłada, że taka popularność języka polskiego wynika z trudnej sytuacji gospodarczej na Ukrainie.

Jak jest naprawdę zapytaliśmy nauczycieli i uczniów różnych placówek szkolnych na Ukrainie.

Z wieloletnich obserwacji i rozmów ze swoimi uczniami Renaty Klęczańskiej, nauczycielki języka polskiego skierowanej do szkoły nr 3 i Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku (d. Stanisławowie) przez ORPEG, wynika, że dzieci, młodzież i dorośli jednoznacznie uważają, że jest wiele korzyści ze znajomości więcej niż jednego języka. Wielojęzyczność pomaga rozmawiać i pisać ze znajomymi w sieciach społecznościowych z innych państw, sprzyja swobodnemu porozumiewaniu się w grupach wiekowych wielonarodowych czy też podróżowaniu.

- Na Ukrainie dorośli znają język ukraiński, rosyjski, angielski (na dobrym poziomie), wielu wskazuje na język białoruski, polski i litewski. Są więc już wielojęzyczni – mówi Renata Klęczańska.

Na pytanie: w jakiej grupie wiekowej znajomość polskiego jest najbardziej powszechna? Klęczańska odpowiada, że zdecydowanie w grupach dziecięcych i wśród młodzieży. "Wynika to z faktu polskiej szkoły w Iwano-Frankiwsku. W tej szkole język polski jest od 17 lat. Nauczyciele z Polski skierowani przez ORPEG wykształcili wielu uczniów, którzy mówią bez kalek językowych i bez akcentu wschodniego. Duże zainteresowanie językiem polskim widać u dorosłych, gdzie w CKPiDE już od sześcu lat prowadzone są kursy polskiego na poziomie A1, A2, B1 i B2" – zaznaczyła pedagog.

Jaka jest główna motywacja do nauki języka polskiego? Dla dzieci z Iwano-Frankiwska jest to pochodzenie i ciekawość polskiej kultury i języka. Młodzi uczą się polskiego, aby móc wyjechać na studia do Polski lub wymianę studencką. Dla osób starszych nauka polskiego ma raczej wymiar ekonomiczny. Aby móc potwierdzić swoją polskość, otrzymać Kartę Polaka i wyjechać do pracy do Polski. Chociaż w badaniu Klęczańskiej były wymieniane też inne motywacje, jak np. rozwój osobisty, swobodne porozumiewanie się czy dla lepszej przyszłości swoich dzieci, które uczą się w Polsce.

- Jeśli Polak to decyduje motywacja rodzinna i historyczna. Jeśli Ukrainiec - zdecydowanie ekonomiczna - twierdzi nauczycielka z Polski.

Co według uczniów języka polskiego ze Stanisławowa daje znajomość języka polskiego na Ukrainie? Udział w międzynarodowych konferencjach, współudział w projektach europejskich, wzmacnianie stosunków polsko-ukraińskich, wymiana pozytywnych doświadczeń, ale także poznanie polskiej kultury, korzystanie z polskich stron internetowych, oglądanie polskich filmów i wiadomości po polsku.

Znajomość języka polskiego pozwala na uczestnictwo w polskich uroczystościach, spotkaniach, udział w programach stypendialnych i projektach w Polsce, wymianie uczniów i studentów, możliwość korzystania z dotacji polskich fundacji - uważa Renata Klęczańska.

W kolejnej części przedstawimy opinię nauczycieli i uczniów ze Lwowa i obwodu lwowskiego.

Tekst: Eugeniusz Sało

Redakcja: IDA