IDA POMOC POLAKOM NA WSCHODZIE kancelaria prezesa rady ministrów

23.07.2020

POLSKOŚĆ WE MNIE, cz.I

Konkursy, Aktualności, OPOWIEDZ MI O POLSCE Łotwa 2020-07-23

Karina Abarowicz jest laureatką naszego konkursu "Opowiedz mi o Polsce - rodzinne historie". Zajęła w nim trzecie miejsce dzięki opowieści o swoich przodkach i miejscowości, z której pochodzą.


Rodzina jest dla mnie czymś więcej niż grupą zwykłych ludzi, od których pochodzisz i którzy kiedyś dali ci życie. Jest ona fundamentem dalszego życia, nie znając historii swoich przodków nie da się zbudować stabilnej przyszłości. Od dzieciństwa moją pasją było poznawanie historii rodziny, zwiedzanie miejsc z nią związanych, czytanie literatury o ojczystym regionie, badanie danych archiwalnych. Przyczyną tego mogło być to, że dziadek ciągle opowiadał mi o losach naszych krewnych. Dla mnie – wtedy małej dziewczynki – słuchanie go było zajęciem ciekawszym niż bajki o księżniczkach i zapadło w moim sercu na zawsze.

Swoją historię zacznę od opisania miejsca, w którym mieszka moja dusza, a zarazem babcia z dziadkiem – Warnowicz.


Warnowicze – wieś położona na samym krańcu Łotwy, 10 km do granicy z Białorusią, należąca do powiatu Krasławskiego, gminy Kapławskiej. Dziś w Warnowiczach i okolicach mieszka około 50 osób. Około 40% ludności to Polacy, chociaż ci, którzy oficjalnie są innej narodowości, na przykład Łotysze i Białorusini, też mają polskie korzenie. Do września roku 1939 granica z Polską znajdowała się w odległości 5 kilometrów, a jeszcze wcześniej przez jakiś czas, był to teren należący do Polski.

Podczas nauki w klasach początkowych, kiedy miałam za zadanie wybrać wiersz na konkurs recytatorski,  w jednej z książek natknęłam się na wiersz Kazimiery Iłłakowiczówny o moich rodzinnych stronach, który uświadomił mi, że jest to miejsce przepełnione polskością.

Dwa kościoły

Kościół w Indrycy, drugi w Warnowiczach
po dwóch stronach Dźwiny dwa święte oblicza,
dzwonnice dwie pytające jedna drugiej:
«Czy suma będzie krótka, czy nieszpory długie?»
Procesje kolorowe dwie, na które słońce praży,
I zarośnięte, rozgrodzone dwa wiejskie cmentarze.

Kazimiera Iłłakowiczówna „Popiół i perły”, Warszawa 1930.

W przypisach do wiersza napisano: Warnowicze – miasteczko i dobra prywatne w powiecie iłukszteńskim, guberni kurlandzkiej. Posiadało kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny wzniesiony w 1823 roku, znajdujący się na brzegu Dźwiny.

Akurat to, że kościół znajdował się w złym stanie przyczyniło się do przyjazdu do Warnowicz ks. Kanonika Józefa Borodzicza, który w końcu lat 20. rozpoczął budowę nowej świątyni w odległości 5 km. Fundamenty pod nowy kościół położyli wcześniej luteranie, ale nie dokończyli budowy.

Po rozpoczęciu prac odkryto, że pod kościołem pochowano polskich żołnierzy, jak pisze Kanonika Józef Borodzicz w swoim dziele „Kresy polskie w  niebezpieczeństwie”: (…) Że tam Polacy są zasłużeni dla Łotwy i że pod fundamentami kościoła odkryłem przy kopaniu wiele grobów żołnierzy w mundurach polskich i z białym orłem na guzikach.

Budowa kościoła wywołała kontrowersje wśród duchowieństwa i władz, księża powstrzymywali swoich parafian przed braniem udziałem w budowie i składaniem ofiar na „polonizatorski” kościół, ale nie stało się to przeszkodą, budowa została zakończona w bardzo krótkim czasie, była to pierwsza takiego typu konstrukcja z żelazo-betonu.

29 września 1929 roku zorganizowano ceremonialne przeniesienie sakramentu i sprzętu z ruin starego kościoła.


Również w tym czasie został odsłonięty pomnik poległych żołnierzy polskich. Na początku lat 90. Rekonstruował go „Związek Polaków na Łotwie”, a w roku 2019 został odnowiony przez Fundację „Pomoc Polakom na Wschodzie”.

  

W budowie kościoła brali udział mieszkańcy wszystkich pobliskich miejscowości, w większości Polacy, byli wśród nich moi pradziadkowie – Donat Abarowicz i Józef Dalecki.

Część druga artykułu znajduje się tutaj.

Karina Abarowicz

 

Zdjęcia:

  1. Autor zdjęcia: Karina Abarowicz.
  2. Rok 1929, ruiny starego kościoła nad Dźwiną, zdjęcia znajdują się w archiwum kościoła w Warnowiczach, autor nieznany.
  3. Rok 1929, zdjęcia znajdują się w archiwum kościoła w Warnowiczach, autor: nieznany.
  4. Rok 1929, zdjęcia znajdują się w archiwum kościoła w Warnowiczach, autor: nieznany.
  5. Autor zdjęcia: Karina Abarowicz.
  6. Autor zdjęcia: Karina Abarowicz